Emel Akal

Petrograd-Kazan

Müslüman Komünistler

Turkey; history; revolution, 1918-1938; politics and government; Atatürk, Kemal,1881-1938; İttihat ve Terakki Cemiyeti; communism.

Milli Mücadelenin başlangıcında Mustafa Kemal, İttihat Terakki ve Bolşevizm

“Henüz memlekette İttihat Terakki Teşkilatından maada kökleşmiş bir taazzuv [şekillenme, örgütlenme] tamamlanmamıştı, Müdafaa-i Hukuklar İttihatçılar vasıtasile istenilen istikamete çekilebilirdi.” Kâzım Karabekir Emel Akal, Milli Mücadele’nin “sevk ve idaresi”ni gerçekleştiren kadroları ele aldığı bu araştırmasında, sürecin büyük ölçüde İttihatçıların örgütlenmesine dayandığını ortaya koyuyor. Bu örgütlenmenin de büyük ölçüde İttihatçıların ‘komitacı’ tecrübesinden yararlanarak, yukarıdan aşağıya gerçekleştirildiğini gösteriyor. “Bu örgütlenmelerin üstünde, hatta dışında bir siyasi aktör olan” Mustafa Kemal, “nasıl ve hangi koşullarda bu mücadelenin liderliğine yükseldi?” Kitabın temel sorusu, bu. Akal, Mustafa Kemal’in İttihatçı güç odaklarıyla mücadele içinde liderliğini kurma sürecini ayrıntılı biçimde ele alıyor. Bolşevizmle flört, kitabın bir başka ağırlık merkezi. Milli Mücadele yönetiminin ve İttihatçıların Bolşevik harekete duydukları sempatinin kâh pragmatik kâh ideolojik boyutlarını görüyoruz. Dönemin Anadolu’sundaki İslami renge boyanmış Bolşevik propagandası, bu olgunun ilginç bir cephesidir. Milli Mücadele’nin/Kurtuluş Savaşı’nın önderlik yapısı ve politik sosyolojisi üzerine titiz ve iddialı bir inceleme.

Milli Mücadelenin Başlangıcında

Mustafa Kemal, İttihat Terakki ve Bolşevizm

Topu topu bir yıllık bir zaman dilimi: 1920 ilkbaharından, 1921 ilkbaharına kadar... Bu kısa sürede, bu dar zamanda, “Yeni Türkiye”nin iç politik sahnesi, Londra’nın ve Moskova’nın etkileri altında nasıl biçimlendi? Emel Akal’ın kılı kırk yaran araştırması bu soruya ışık tutuyor. Ankara’da bir istiklal harbi yürüten ve kendini dünyaya kabul ettirmeye çalışan Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti... Moskova’da emperyalist merkezlerin ve devrim karşıtı güçlerin baskısı altında bunalan Bolşevik liderliği... Ankara ile Moskova bu şartlarda yakınlaşırken, Anadolu’da saman alevi gibi yayılan Bolşevik sempatisi... Oluşum halindeki Türkiye Komünist Partisi, popülistsosyalist Halk İştirakiyun Fırkası ve diğer solcuların faaliyetleri... Mustafa Kemal Paşa ve çevresinin, sol akımın etkileriyle, Enver Paşa’nın girişimleriyle, Meclis’teki muhafazakâr kanatla ve tabii Moskova ve Londra’yla arasındaki mücadele-uzlaşma gelgitleri içinde iktidarını pekiştirme süreci... TKP önderi Mustafa Suphi’yle arkadaşlarının öldürülmesi ve Meclis’te ciddi bir güç haline gelmiş olan Halk İştirakiyun Fırkası’nın tasfiyesi, bu sürecin hazin zirvesidir. İştirakiyuncular, Komünistler ve Paşa Hazretleri’ni bir siyasi polisiye heyecanıyla okuyabilirsiniz. Olayların gerçek olduğunu bilmek kaydıyla...

Moskova-Ankara-Londra Üçgeninde

İştirakiyuncular, Komünistler ve Paşa Hazretleri

“Milliyetler hapishanesi Çarlık Rusya’sında ezilen ulus konumundaki Polonyalı, Ukraynalı, Gürcü, Ermeni ve benzerlerinin dışındakiler, genelde tarihçilerin ilgilendiği azınlıklardan olmayanlar, yani Tatarlar, Başkurtlar, Türkmenler, Azeriler ve benzerleri ne yaptı? Devrim onları nasıl etkiledi, onlar Devrim’e nasıl katıldılar? Söylendiği ve yazıldığı gibi onlar Türkçü ve İslâmcı mıydılar? Genelde Ekim Devrimi öncesi ve sonrasında Müslüman coğrafyaya ilişkin yapılan çalışmalarda milliyetçi Müslümanların muhtariyet elde etmek için verdiği mücadeleler anlatılır. Sanki Müslümanlar sadece milliyetçi bir faaliyet içindedir ve işçi sınıfının Moskova ve Petrograd’da yürüttüğü iktidar kavgasıyla ilgilenmemişlerdir.” Devrim sürecinde Müslümanların yalnızca “milliyetçi” faaliyetler içerisinde olduğu söylenemez ancak daha önemlisi, Petrograd ve Moskova odaklı bir tarih okuması, zaten Müslümanların faaliyetlerinin anlaşılması açısından isabetli olmayabilir. Emel Akal’ın Müslüman Komünistler: Petrograd-Kazan (1917-1918) adlı bu kitabı, Ekim Devrimi’nin öncesi ve sonrasında, Rusya’daki Müslüman toplulukların faaliyetlerine ağırlık vererek Yusuf Akçura, Şerif Manatof, Ahmetzaki Validov, Sultan Galiyef, Mustafa Suphi ve Mollanur Vahidof gibi etkili figürler üzerinden “hem Moskova’dan Kazan, Orenburg ve Ufa’ya”, “hem de Kazan, Orenburg ve Ufa’dan Moskova’ya” bakıyor. Rusya’daki Müslümanların 1917-1918 yılları arasındaki siyasi deneyimine odaklanan “alternatif” bir tarih okuması sunuyor.

Petrograd-Kazan (1917-1918)

Edward Hallett Carr

Vijay Prashad

Gökhan Atılgan

Korkut Boratav

Erkin Özalp

Samir Amin

Yeşim Dinçer

Metin Çulhaoğlu

August H. Nimtz

Marian Sawer

Cem Eroğul

Neil Faulkner 

Turgay Fişekçi

İrfan Habip

Tamas Krausz

Mehmet Yetiş

Haluk Yurtsever

Gamze Yücesan-Özdemir

Ekim Devrimi insanlık tarihinin en büyük olaylarından biridir. 1917 başında henüz bir Romanovlar monarşisi olan Rusya, yalnızca sekiz ay sonra Bolşevik Parti liderliğindeki emekçi sınıfl arın dümeni ele geçirdikleri bir başka âlemin ilk vatanı olmuştur. Ekim Devrimi her şeyi altüst etmiştir. Konuşanları susturmuş, susanları konuşturmaya başlamıştır. Yönetenleri yönetilene, yönetilenleri yönetene çevirmiştir. En geridekini ileriye sıçratırken, en ileridekini en geriye düşürmüştür. Toplum hayatının tepesindekileri alaşağı etmiş, en aşağıdakileri doruklara taşımıştır. Emekçi kitleler ile siyasal alan arasındaki bütün duvarları yıkıp geçmiştir. Esaretin, savaşın, baskının, eziyetin, buyurganlığın, ayrımcılığın, hiyerarşinin, inkârın, sömürünün, dayatmanın ve bağımlılığın zincirlerini kırmış; hürriyetin, yaratıcılığın, dayanışmanın, barışın, ortaklaşmanın ve eşitliğin kapılarını ardına kadar açmıştır. 1917’de bir sevinç ve şenlik toplumu olan sosyalizme doğru o çok kararlı ilk adım atılalı tam 100 yıl olmuştur. Dünya proletaryasının savaşa, düşmanlığa, her türlü tahakküme, nefrete, kine, çıkarcılığa, bencilliğe ve kötülüğe karşı ilk haykırışlarının üzerinden tam 100 yıl geçmiştir. Buram buram hayat, devrim, aşk, iyilik, güzellik, özgürlük, ümit ve neşe kokan ilk sosyalist atılımlar, kazanımları ve dersleriyle koca bir asırı geride bırakmıştır. Çaresizlikler, güçlükler, açlıklar, yokluklar, hastalıklar, ıstıraplar, gerilikler, yalnızlıklar, saldırılar ve çullanışlara karşı direne direne ileri sıçrayışlar yapma azmi ve kararlılığıyla başlayan büyük yürüyüş, tam 100 yıldır sürmektedir. Bu kitap, Ekim Devrimine 100 yıl aradan sonra ve değişik açılardan bakan 19 yazarın ortak emeğinin ürünüdür. Ekim Devriminin ruhuna uygun olarak kolektif ve enternasyonalist bir karakter taşımaktadır. YAZARLAR Emel Akal, Samir Amin, Gökhan Atılgan, Korkut Boratav, Edward Hallett Carr, Metin Çulhaoğlu, Yeşim Dinçer, Cem Eroğul, Neil Faulkner, Turgay Fişekçi, İrfan Habip, Tamás Krausz, August H. Nimtz, Erkin Özalp, Vijay Prashad, Marian Sawer, Mehmet Yetiş, Haluk Yurtsever, Gamze Yücesan-Özdemir

100. Yılında Ekim Devrimi

Emel Akal

About

Books

Join the club