Taner Timur

Tarih, siyaset ve felsefenin kesişim noktalarında ufkumuzu genişleten yeni çalışmalara imza atan Taner Timur, şimdi de Devrimler Çağı’na bakıyor. Timur, 19 ve 20. yüzyılın üç önemli devrimci kalkışmasında, 1848, 1871 ve 1917 yıllarında yaşananları dört ayrı bölümde ele alıyor. Kitabın ilk iki bölümünde hem 1848 Şubatının şanlı devrim günlerini, hem de aynı yılın Haziran ayındaki karşı-devrim dönemini inceleyen Taner Timur, birçok yönüyle bugünleri de anlamamıza yardımcı olan bu olayları, Marx ve Engels’in Komünist Manifesto ve Marx’ın Louis Bonaparte’ın 18 Brumaire’i eserlerinin rehberliğinde aydınlatmaya çalışıyor. “Paris Komünü ve Marx” başlığını taşıyan üçüncü bölümde, 1871 Komün deneyiminin doğuşu, güçler arasındaki oransızlığa rağmen savaşın göze alınması, I. Enternasyonal’in konumu gibi konular ele alınıyor. Son bölüm, “Doğu Sorunu, Paylaşım Savaşı ve 1917 Devrimi” başlığını taşıyor. Bu bölümde 1917 Sovyet Devrimi’ni ana hatlarıyla inceleyen Taner Timur şunları söylüyor: “Bu yıl 100. yıldönümünü andığımız bu büyük devrim, milyonlarca insanın öldüğü korkunç bir savaşın sonlarında tüm insanlığa büyük umutlar saçmıştı. Oysa uluslararası kapitalizm, daha ilk günden itibaren onu kuşattı; emekçi yönetimine karşı faşist barajlar kurdu; yeni ve daha korkunç savaşlar çıkardı ve sonunda da sistemi ‘demir perde’ kıskacı altında nefessiz kılarak bir çeşit ölüme mahkûm etti.” Devrimci kalkışmaları ve karşı-devrimci manevralarıyla bugünümüze ışık tutan üç önemli tarihsel kesiti anlatan Devrimler Çağı, her kütüphanede bulunması gereken bir eser.

Devrimler Çağı 1848, 1871, 1917

Osmanlı toplumsal düzeni

David McNally

Heather Brown

Vijay Prashad

Neil Faulkner

Korkut Boratav

Michael A. Lebowitz

Erkin Özalp

Haluk Gerger

E. Ahmet Tonak

Yeşim Dinçer

Prabhat Patnaik

Metin Çulhaoğlu

Sungur Savran

August H. Nimtz

Aijaz Ahmad

Nail Satlıgan

Cem Eroğul

Haluk Yurtsever

Ellen M. Wood

Marksizmi öğrenmek için öncelikle hangi eserlerden başlamalı? Doğru anlayıp yorumlamak için Marksist klasikleri nasıl okumalı? Merakla sorulan, daima tartışılan bir konudur bu. Ne soru yersizdir, ne de bu konuda yapılan tartışmalar. Zira Marksizm, hayatın tüm alanlarını kucaklayan, devrimci pratikle tamamlanan, sınırsız, çok yönlü, karmaşık bir zenginliktir. Bu devasa Marksizm edebiyatı içinde, okurların yollarını bulabilmesi kolay değildir. Marksist Klasikleri Okuma Kılavuzu, bu soruları gündemine alan özgün bir çalışma olarak, her düzeyde Marksizm okuru için bir başucu kitabı olmayı hedefliyor. Türkiye’den ve dünyadan yetkin Marksist kuramcıları bir araya getiren bu kitapta, Marksizmin kurucu ve geliştirici teorisyenleri Marx, Engels ve Lenin’in yirmi yapıtı, yirmi farklı yazar tarafından tanıtılıp değerlendiriliyor. Bu yazılarda, Marksist klasiklerin doğum iklimi, içeriği, öteki klasiklerle ilişkisi, etkileri, bugün için önemi parlak şekilde değerlendiriliyor. Böylece, okura öncelikli bir okuma listesi önerilirken, bu eserlerin nasıl okunacağına dair bir rehber de verilmiş oluyor. Yazarların bu kitap için kaleme aldıkları yazılar, Türkiye’nin önde gelen Marksist yazarlarından Taner Timur’un giriş yazısıyla sunuluyor. Kitaba makaleleriyle katkıda bulunanlar: Aijaz Ahmad, August H. Nimtz, Cem Eroğul, David McNally, E. Ahmet Tonak, Ellen M. Wood, Erkin Özalp, Haluk Gerger, Haluk Yurtsever, Heather Brown, Korkut Boratav, Metin Çulhaoğlu, Michael A. Lebowitz, Nail Satlıgan, Neil Faulkner, Prabhat Patnaik, Sungur Savran, Taner Timur, Vijay Prashad, Yeşim Dinçer

Marksist Klasikleri Okuma Kılavuzu

12 yıllık AKP iktidarı, 70 yıllık demokrasi kavgamızda nasıl bir dönemi temsil ediyor? Bu harekette sonunda milyonlarca insanı sokağa döken karşı-devrimci öğeler nelerdi? Kurulmasıyla iktidara gelmesi neredeyse bir olan bu “muhafazakâr” akımın sınıfsal temelleri ve dünya görüşü nasıl açıklanabilir? Ve “Milli Görüş”ün, Necip Fazıl’ın, Müslüman Kardeşler’in bu “dünya görüşü”nün şekillenmesindeki payları neler oldu? AKP yıllarında gerçekten de ülkede “görülmemiş bir kalkınma” yaşandı mı? Aynı yıllarda Türkiye’nin uluslararası konumunda, sık sık söylendiği gibi, bir “eksen değişikliği”ne tanık olduk mu? AKP’yi dışarıdan destekleyen güçler AB üyeliği için umutlanırken, şimdi sıradan bir Ortadoğu ülkesi statüsüne doğru mu yol alıyoruz? Ve nihayet bugün vardığımız noktada Rojava Devrimi ve Kobani kuşatması Türkiye’deki demokratik kavga açısından neyi ifade ediyor? İşte birtakım can alıcı sorular ki yakın geleceğimiz bu soruların düzeyli bir şekilde tartışılmasına ve yanıtlanmasına bağlı. Bu kitapta yer alan inceleme ve söyleşiler tam da bu tartışmayı yapıyor ve yanıtlar arıyor.

AKP'nin Önlenebilir Karşı-Devrimi

Dünya tarihindeki en büyük dönüşümlerden biri olan 1789 Fransız Devrimi bugün bize neler anlatıyor? Bu devrime yol açan koşullar nelerdi? Feodal monarşinin hegemonyasını ve devrime yol açan dinamikleri ayrıntılı olarak incelediğimizde nelerle karşılaşırız? İngiltere’de Parlamentonun evrimsel süreçler içerisinde oynadığı rol ile Fransa’da Genel Meclisin devrimsel süreçler içinde oynadığı rol kıyaslanabilir mi? Taner Timur, bu sorulara yanıt arar ve daha nice soruyu ve yanıt arayışını okurlarla paylaşırken, bugünden geçmişe bakma ihtiyacımızı şu sözlerle dile getirir: “Batı Avrupa’da sermaye birikimi, burjuvazinin doğuşu ve Aydınlanma süreçleri incelenmeden, dün ‘sömürge/yarı sömürge’, bugün ise ‘gelişmekte olan ülkeler’ denilen toplumları anlamak zordur. Tarih ve toplum araştırmalarında, genellikle yaygın anlayışın tersine, karmaşık birimler basit birimlerin anahtarını oluşturur ve ancak dünden bugüne değil, bugünden düne bakan bir yöntemle geçmişi daha iyi anlayabiliriz.” Toplum bilimleri, tarih ve felsefe alanlarında ufuk açan çalışmalarıyla tanıdığımız Taner Timur, bu kez Fransız Devrimi’ne, İngiltere’de ve Almanya’da yaşanan dönüşümlere, “mutlak monarşi”, “cumhuriyet”, “despotizm”, “Aydınlanma ve materyalizm”, “terör ve özgürlük”, “sınıf kavgası”, “din ve vicdan özgürlüğü”, “burjuva halkçılığı” gibi kavramlara ayrıntılı bir biçimde bakıyor. Timur’un, tarihe bakışımızı derinleştiren ve “kıyaslama” yöntemini öne çıkaran bu yeni çalışması, Fransız Devrimi’ni ve tüm devrimler tarihini yakından araştırmak isteyenler için gerçek bir hazine niteliğinde…

Mutlak Monarşi ve Fransız Devrimi

Popülizm Dalgası, Sivil Darbeler ve Osmanlı Hülyası, dünyada ve Türkiye’de yaşanan kritik gelişmelere dair Taner Timur’un son dönem yazılarını bir araya getiriyor. Taner Timur, 2016-2020 yılları arasında yaşanan olayları dünya düzeninde bir dönüşümün sinyalleri olarak yorumlamakta. Bu belirtiler, insanlık açısından hiç de özgürlük, eşitlik ve refah yönünde bir ilerleme gibi görünmüyor olsa da bu yazılarda karamsarlığa yer yok. Çünkü “hayat da devam ediyor, kavga da!” Taner Timur, engin teorik bilgisi, berrak dili ve ufuk açıcı siyasal analizleri ile yolumuzu aydınlatmaya devam ediyor. Popülizm Dalgası, Sivil Darbeler ve Osmanlı Hülyası, güncel olanın tarih toprağında nasıl boy verdiğini çözümleyen o benzersiz kitaplardan biri... Son yıllarda dünyada dalga dalga yayılan popülist akımlar ve faşizan gelişmeler 2008’de patlak veren ve hâlâ kontrol altına alınamamış olan uluslararası kapitalizmin kriziyle yakından ilgilidir. Böyle küresel krizler genellikle finans sektöründe, banka iflaslarıyla başlar; sonra reel ekonomi sarsılır, işsizlik artar ve ortaya çıkan iktisadi kriz de giderek sosyal krize dönüşür. Nihayet son aşamada da siyasi kriz patlak verir ve mevcut rejimler sarsılmaya başlar (...) Gelinen noktada, henüz dikta rejimlerine teslim olmamış her ülkede, tüm demokratlar artık “popülist” demagogların özgürlükleri tehdit eden saldırılarına direnmeye çalışıyorlar. Bu son dönemde sivil darbeler yer yer askerî darbelerin yerini aldı ve bu bağlamda burjuva demokrasilerinin geleneksel parti sistemleri de çökmeye başladı. Artık ABD, Fransa, İtalya gibi ülkelerde “partilerin liderleri” değil, “liderlerin partileri” var.

2016-2020: Olaylar ve Yorumlar

Popülizm Dalgası, Sivil Darbeler ve Osmanlı Hülyası

İslamiyet nasıl bir toplum yapısı ve hangi değerler sistemi içinde doğdu? İslam'ı Yunan felsefesiyle buluşturan ve bir kültür devrimine yol açan çeviri akımı, hangi sınıf temelinde ve ne gibi dürtülerle ortaya çıktı? Kuran'ı “Allah'ın yaratılmış sözü kabul eden ve tarihselleştiren Mutezile mensupları ne istiyorlardı? Abbasi döneminde iktidar olan bu aydınlanmacı akım, Halife Mütevekkil döneminde nasıl karanlığa boğuldu? Bu şekilde “içtihat kapısı”nın kapanması, nasıl 18. yüzyıldan itibaren İslam dünyasını sömürgeleşme sürecine soktu? İran, Afganistan ve Mısır'da Cemaleddin Afgani, Hindistan'da Seyit Ahmet Han sömürgecilikle hangi tezlerle savaştı ya da uzlaştı? Göreli olarak bağımsızlığını koruyan Osmanlı Devleti'nde, yönetici zümre nasıl sekülerleşme yoluna girdi? Aynı şekilde Yeni Osmanlıların en parlak temsilcisi Namık Kemal, din-devlet ilişkileri ve “uluslaşma” sorunlarında ne gibi ilerici tezler savundu? Meşrutiyet'te Mehmed Akif, Cumhuriyet döneminde de Necip Fazıl neden Namık Kemal'in de gerisinde kaldı ve laik Cumhuriyet'e cephe aldılar? Ve bugün de AKP iktidarı, Abdülhamid ve Necip Fazıl referansları ile ülkeyi hangi yöne sürüklüyor? İşte tarihin bu yol ayrımında, bu sorular üzerinde çağdaş ve bilimsel bir yaklaşımla düşünmek ve tartışmak isteyenler için öğretici ve ufuk açıcı bir çalışma. Taner Timur'dan düne, bugüne, İslam-laiklik tartışmalarının özüne dokunan yepyeni bir toplumbilim ve tarih metni, yine bir temel yapıt!

İslam, Laiklik ve Aydınlanma Savaşı

On yıllara yayılan tarih ve felsefe okumalarına dayanan ve üç yıllık yoğun çalışmanın ürünü olan bu kitap, Taner Timur çalışmalarının yeni bir doruğunu oluşturuyor. Çalışma, tarih-yazıcılığı ile felsefe ve toplum bilimlerinin, tarih boyunca yer yer birbirleriyle buluşan, fakat çoğu zaman da birbirinden kopuk ve bağımsız bir gelişme çizgisi izleyen öykülerini anlatıyor. Felsefe ve bilimin beşiği olan Eski Yunan, Herodot ve Thucydides ile tarihçiliğin de beşiği olmuştu; fakat Aristo, genelle değil, özelle uğraşan tarih-yazıcılığını bilim saymıyordu. Bu görüş, din adamları ve ilahiyatçıların kontrolü altında tüm Ortaçağ boyunca da geçerli oldu. Rönesans'ın, kutsal tarih anlayışında açtığı gedikler, 17. yüzyıl rasyonalist filozoflarının darbeleri ile genişledi ve izleyen yüzyıla da Kant'ın “Aydınlanma” dediği “aklın zaferi” damgasını vurdu. Böylece, modernizm, Weber'in “büyülerin bozulması” olarak adlandırdığı süreç sonucunda doğdu. 19. yüzyıl, Hegel'in “yöntem”inde Aydınlanma'yı diyalektik bir devinime dönüştürdü; fakat yine Hegel'in “sistem”inde tarih, “Mutlak Espri” şeklinde sona eriyordu. Marx ve Engels, Hegel'in diyalektik yöntemini benimsediler ve kapitalizmin sağladığı bütünlüğü toplum bilimlerindeki gelişmelere dayanarak tarihî maddecilik adını verdikleri kuramsal çerçevede açıkladılar. Böylece metafizik sentezin yerini sosyoekonomik analize dayanan bilimsel eleştiri alıyor ve kapitalist küreselleşmenin gizlemeye çalıştığı uzlaşmaz çelişki ortaya konulmuş oluyordu. Krizler, devrimci atılımlar ve karşı-devrimler içinde geçen 19. yüzyılı, iki kanlı dünya savaşına sahne olan 20. yüzyıl izledi. Kapitalizm dünyayı bütünleştirir, eşitsizlikler içinde “küresel bir köy” haline getirirken kapitalist işbölümü de bilimde iş bölümünü artırıyor, “uzmanlaşma”yı geliştiriyordu. Böylece gitgide daha çok “uzmanlaşan” bilim dalları sadece “bütün”ü değil, birbirlerini de anlayamaz hale geldiler. Mikro-tarih, mikro-iktisat, mikro-sosyoloji vb, tüm bilimler yerleşik çıkarlarla uzlaşıyor ve “bilimsel tarafsızlık” kisvesi altında küresel kapitalizmi bir kader gibi sunma yarışına giriyordu. Günümüzde bilim ve tarih-yazıcılığı küreselleşme ile gettolaşma arasındaki çelişkileri ve gerginlikleri yaşıyor. Bu kitapta Aristo'dan Heidegger ve çağdaş tarihçilere kadar bu gelişmenin öyküsü anlatılıyor.

Felsefe, Toplum Bilimleri ve Tarihçi

Toplum bilimleri, tarih ve felsefe alanlarında ufuk açan çalışmalarıyla tanıdığımız Taner Timur, güncel siyasete bakan yazılarında da, eleştirel bakışı ve birikiminin yeni ürünlerini okurlarla paylaşmaya devam ediyor. “Tarihçilik aslında, sanıldığının aksine, bakışın dünden bugüne değil, bugünden düne çevrilerek yapıldığı bir gerçek ara yışıdır,” diyen ve “Her tarihçinin biraz gazeteci, her gazetecinin biraz tarihçi olması gerektiği”ni hatırlatan Taner Timur, 2015 yılı boyunca yakaladığı gerçekleri Türkiye, Ortadoğu ve Mezhep Savaşı ekseninde anlatıyor. Bölgemizdeki ve ülkemizdeki çatışmaları, “ilerlemeci”ler ve “muhafazakâr”lar arasındaki kavgaları, dinler ve mezhepler arası şiddet sarmalını tarihî arka planıyla birlikte anlamak, yaşadığımız siyasal ve toplumsal krizleri tarihsel bir bağlam içerisine yerleştirerek tartışmak için eşsiz bir kaynak… Sahne olduğu bir dizi önemli gelişme itibarıyla ileride de sık sık hatırlayacağımız 2015 yılının bir panaroması...

2015 Yılı Güncesi

Türkiye, Ortadoğu ve Mezhep Savaşı

Kişiliğimizi hangi öğeler belirliyor? İçinde bulunduğumuz toplumsal yapılar mı? Bireysel öznelliklerimiz mi? Yoksa her iki unsurun ortak etkisi mi? Kapitalizm nasıl bir insan tipine dayanıyor? Ve bu insan tipini yaratmak için bilim ve felsefeyi nasıl seferber ediyor? Psikoloji, antropoloji, psikanaliz ve nörobiyolojinin bu sürece katkıları nelerdir? Bu sorular son elli yılın felsefe ve insan bilimleri tartışmalarının en çekici başlıklarını oluşturuyorlar. Bu sorulara belki de en ilginç yanıtlar insan faktörünü kapitalizm bağlamında eleştiren marksist düşünürlerden geldi. Ve bu kitap da insan ve toplum sorunsalına çok önemli katkılarda bulunan bazı düşünürleri tanıtıyor, onların ileri sürdükleri tezleri tartışıyor. E. Balibar ve marksist felsefe, L. Althusser ve psikanaliz, L. Sève'in Marx'a dayandırdığı kişilik kuramı ve P. Bourdieu'nün insanla toplumu, "habitus"le toplumsal "alan"ı birleştirme çabaları düşünürlerin temel eserlerine dayanılarak irdeleniyor. Ayrıca, Batı'da büyük tartışmalar yaratmış eserler ışığında, son dönemin yükselen disiplini nörobiyolojinin insan sorununa tek başına yanıt verip veremeyeceği sorgulanıyor. İnsanın "öz"ü var mı, yok mu? Varsa bu "öz" nedir? İnsan toplumun bir yan ürünü mü? Yoksa önemli bir parçası mı? Ya da insan nöron bağlantıları dışında bir gerçeği olmayan bir sinir yumağı mı? Gerçekten insan nedir?...

Taner Timur

About

Books

Join the club