Brian Greene

Ebru Kılıç

Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu

süpersicimler, gizli boyutlar ve nihai kuram arayışı

Evrenin zarafeti

Vedat Güven

Einstein'in özel ve genel görelilik teorisi, quantum teorisi ve sicim teorisini oldukça anlaşılır bir şekilde açıklıyor kitap. 1800'lerin sonunda ışığın şaşırtıcı özelliklei üzerine ilk çatışmalar başladı. Özel göreliliğin geliştirilmesi ikinci çatışmaya zemin hazırlamıştır; "Uzay ve zaman, biçimleri ve görünümleri insanın hareket haline bağlı olan şekillenebilir yapılardır". Makrokozmos'ta geçerli olan fizik yasaları mikrokozmos'ta geçerli değil veya tam tersi. Einstein bir türlü kabul edemiyordu bu durumu ve bu sorunu çözmek sicim kuramına kaldı. 1980'lerin ortalarında oldukça şekillenen sicim teorisi Newton'un çekim yasalarının yanlışlığını ortaya koyarak kütle çekimi ve quantum fiziğini aynı prensip ve formüllerle açıklayabilmektedir. Einstein'a göre ışık hızı bir sınırdır. Hiç bir şey o sınıra ulaşamaz. Ancak Newton yasası iki kütle arasındaki çekimin anlık olduğunu söyler. Newton da yerçekimine neyin sebep olduğunu açıklayamam ama iki cismin birbirlerine uyguladığı çekim kuvveti zaman bağımsızdır der. Yani mesela Güneş şu an patlasa, ışığının söndüğünü biz 8 dakika sona görüyor olacaktık. Ancak ondan öncesinde dünyamız Güneş'in çekiminden kurtulacağından, uzay boşluğunda savrulup gideceğini iddia eder Newton.

Bir çoğumuz atomu hala çekirdekte sadece proton ve nötron ile yörüngelerde dönen elektronlardan oluşmuştur diye biliyoruz; Bohr'un 1930'larda ortaya koyduğu atom modeli. Bu üçtemel parçacıktan başka quark (altı çeşit), müon, müon-nötrino, pozitron, nötrino, elektron-nötrino, tau, tau-nötrino, graviton, foton. Bu temel parçacıklar ise sicimlerden oluşur. Evrendeki en temel parçacık sicimdir. 

Evrende karşılaştığımız dört çeşit kuvvet ise kütleçekim, elektromanyetik çekim, güçlü ve zayıf çekim'dir. Bunlardan yeçekimi kuvvetini Newton fiziği ve kuantum fiziği açıklayamamaktadır. İki kütle bibirlerini ne kadar çekiyorlar diye net hesaplayabiliyor, etkilerini ölçüyorduk ancak sebebini bilemiyorduk. Sicim kuramı ile artık dört kuvveti de açıklayabiliyoruz; graviton. Sicim kuramı, genel görelilik ile kuantum mekaniğini birleştirir. Sicim kuramının anlamlı olabilmesi için evrende on tane uzay boyutu ile bir de zaman boyutu olması gerekir.

Işık hızının sabit olması şu demektir: Siz hızla giden bir aracın üzerinden aynı istikamette ışın gönderireniz hızı yerdeki gözlemciye göre 300.000 km/sn olacaktır. Ters istikamette de gönderse, değer değişmeyecektir.

Evrenin zarafeti süpersicimler, gizli boyutlar ve nihai kuram arayışı

Reviews