Fundamentalne prawne problemy surrogate motherhood. Perspektywa krajowa. Redakcja Piotr Mostowik

Spostrzeżenie mater semper certa est pozostaje aktualne na tle większości systemów prawnych na świecie. Macierzyństwo to stan cywilny (filiacja) kobiety, która urodziła dziecko. Jest ono przeważnie dopełnione ojcostwem mężczyzny, od którego dziecko biologicznie pochodzi (często quem nuptiae demonstrant). Jednakże w niektórych państwach konkurencyjnym sposobem nabycia stanu cywilnego matki lub ojca (albo „rodziców homoseksualnych A i B”) stała się umowa zawierana z surrogate mother, najczęściej z kobietą z biedniejszych społeczności oraz z udziałem zawodowych pośredników i organizatorów. Postulat wprowadzenia podobnego rozwiązania w krajowym prawie rodzinnym, bądź chociaż uznawania materialnych skutków zagranicznych procedur (swego rodzaju „turystyki prokreacyjnej”), bywa zgłaszany też w państwach generalnie zakazujących surrogate motherhood. Wiele dyskutowanych zagadnień jest przedmiotem postępowań przed sądami krajowymi i międzynarodowymi. Ostatnimi przykładami są opinia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 10 IV 2019 r., wydana na wniosek francuskiego Cour de cassation, orzeczenie niemieckiego Bundesgerichtshofz 20 III 2019 r. oraz rozterki polskich sądów administracyjnych. Książka, jak też uzupełniająca publikacja w języku angielskim z szerszym ujęciem zagadnień globalnych, są rezultatem międzynarodowej współpracy ponad 30 ekspertów z państw członkowskich lub obserwatorów Rady Europy. Monograficzne przedstawienie problematyki zostało przygotowane „od ogółu do szczegółu” i kompleksowo: od zagadnień filozofii i socjologii prawa, przez standardy praw człowieka z krajowych konstytucji i międzynarodowych paktów, po podstawowe zasady ordre public i ich ochronę drogą rozwiązań prywatnoprawnych i publicznoprawnych, w tym penalnych. Pozwala to czytelnikom, w tym legislatorom i sędziom, lepiej zrozumieć fundamentalne problemy prawne związane z surrogate motherhood zarówno w państwach, których przepisy prawa krajowego je kreują, jak i w pozostałych państwach świata, do których problemy te mogą przenikać wraz z ruchem osobowym oraz postulatami de lege latai de lege ferenda.