Ocean  Vuong

Yeryüzünde bir an için muhteşemiz

sana yazıyorum, çünkü ben giden değil, elleri boş geri dönenim.

nasıl oluyor da ellerim her canımı yaktıklarında biraz daha fazla benim oluyor?

iki parçaya ayrıldım, diyordu mesaj. iki parça, koltuğumda otururken düşünebildiğim tek şey buydu, bir insanı kaybetmenin bizi, yani yaşayanları, nasıl daha fazla, iki parça yapabildiği.

"afedersin," dedim. senin oğlun olduğum için özrüm daha o zamandan benliğimin bir uzantısı haline gelmişti. özrüm, benim merhabamdı.

oğlun bazen, gecenin bir yarısı, içinde bir mermi olduğunu düşünerek uyanıyor. merminin göğsünün sağ tarafında, tam kaburgalarının arasında durduğunu hissediyor. mermi hep buradaydı, diye düşünüyor çocuk, merminin kendisinden bile yaşlı olduğunu ve kemiklerinin, tendonlarının ve damarlarının metal parçasını sarıp sarmaladıklarını, onu içine gömdüklerini. annemin rahmindeki ben değildim, diye düşünüyor çocuk, bu mermi, etrafında serpildiğim bu tohumdu. şimdi bile, soğuk ağır ağır vücuduna nüfuz ederken, merminin göğüs kafesinden dışarı uğradığını, eşofman üstünde hafif bir kabarıklık yaptığını hissediyor. çıkıntıyı hissediyor, ama yoklayınca her zamanki gibi hiçbir şey bulamıyor. geri çekildi, diye düşünüyor. içimde kalmak istiyor. bensiz o bir hiç. çünkü vücutsuz bir merminin kulaksız bir şarkıdan farkı yok.

bir şeyin kesinlikle gerçek olduğunu bildiğimde bile o bilginin çözülüp yok olmasından, onu yazsam bile gerçek kalmamasından korkuyorum. ikimizi bir daha ayırıyorum, belki bu şekilde bizi başka bir yere taşıyabilirim - tam olarak nereye dersen, emin değilim. tıpkı sana ne diyeceğimi bilmediğim gibi: beyaz mı, asyalı mı, yetim mi, amerikalı mı, anne mi?

olmak ya da olmamak. işte bütün mesele bu. bir mesele, evet, ama bir seçenek değil.

ne dediğimi bilmiyorum. sanırım demek istediğim şu: bazen ne ya da kim olduğumuzu bilmiyorum. bazı günler kendimi insan gibi hissediyorum, bazı günlerse daha çok bir sesmişim gibi geliyor. dünyaya kendim olarak değil de eskiden kimdiysem onun yankısı olarak dokunuyorum. sesimi duyabiliyor musun artık? beni anlayabiliyor musun?

sanki az önce derin bir uykudan uyanmış ve kendisini sonsuza dek bu dünyaya kıpkırmızı çivilenmiş bir halde bulmuştu

kendimize anlattığımız hikayede kim kaybolacak? kim bizim içimizde kaybolacak? bir hikaye, nihayetinde, bir tür yutmadır. konuşurken ağzını açmak, geriye yalnız kılçıkları bırakmak demektir, ki onlar anlatılmadan kalır. burası güzel bir ülke, çünkü hala nefes alıyorsun.

olan şuydu: bir zamanlar çocuktum ve henüz bir yaram yoktu.

sen bir annesin, anne. aynı zamanda bir canavarsın da. ama ben de öyleyim - işte bu nedenle sana sırtımı çeviremiyorum. İşte bu nedenle tanrının yarattıklarının en yalnızını alıp seni onun içine koydum. bak.

kalbim atıyor demek, asla kalbin vücuda evet evet evet deme görevi kadar basit değildir.

"canavar değilsin," dedim. ama yalan söylüyordum. aslında söylemek istediğim, canavar olmanın çok da kötü bir şey olmadığıydı.

sağ kalan derken aslında neyi kastederiz? belki de sağ kalan eve son gelendir, hayaletlerle zaten ağırlaşmış bir dala konan son monark.

bir seferinde bana insan gözünün tanrının yarattığı şeylerin en yalnızı olduğunu söylemiştin. dünyada olup biten ne çok şey gözbebeğinden akıp geçiyor ama o hiçbir şeyi tutmuyor. yuvarında bir başına duran gözün, iki santim ötede, aynen kendisi gibi, kendisi kadar aç ve boş bir göz daha olduğundan haberi dahi yok.

jakuzi

tüm geçmişime ve zorla büyümek zorunda kalan yıldız yürek çocuğa. neresi acıyor söyle bana. sana yemin ederim.

Eylül Görmüş

Vallahi olmadı ya. Olur sanıyordum, kesin olacak diyordum hatta ama olamadı: sevmedim. Kitabın ilk 50 sayfasında gücü gibi gelen şey ilerledikçe zayıflığına dönüşüverdi; o da şu: bu kitap fazla şiirli. Böyle eleştiri mi olur diyeceksiniz, demeyin lütfen; gerçekten çok fazla. O kadar fazla ki, bir süre sonra her cümlede bir performans kaygısı sezmeye başlıyor insan. Hani sanki çok abartılı oynayan bir oyuncuyu sahnede izlemek gibi. Kendi performansına aşık olup hikayeden kopar ya oyuncu, her mimiğine, her jestine anlam yüklemeye çalışır; öyle ki siz bir süre sonra yabancılaştığınızı sezersiniz. Tam bu oluyor işte. Neredeyse arabeske varan bir hassasiyet içinde hatırlıyor yazar, HER ŞEYİ hatırlıyor ve her şey çok büyük, çok anlamlı, çok yapısal, çok iz bırakmış. (Claire Louise-Bennett’in Gölet’i de benzer bir yerden rahatsız etmişti beni.) Yazarın yazdıkça öykünün büyüsüne ve hüznüne fazla kapıldığını düşünüyorum. Savaştan kaçmış bir göçmen ve homofobik bir toplumda bir eşcinsel olmak elbette ki anlayamayacağım şeyler, o nedenle tuzukuru bir yerden ahkam kesiyor olmak asla istemem, söylediklerimin Ocean Vuong’un zorlu deneyimine değil, yazdıklarına ve edebi bir eser olarak kitabına dair olduğunun altını çizmek istiyorum. Ancak maalesef inandırıcı ve ikna edici bulamadım, dozu kaçmış gibi biraz meselenin. Aralarda çok iyi yakalanmış şeyler vardı ama onlar da yazarın üzerimize boca ettiği aforizmaların arasında kaybolup gitmiş gibi. Birilerinin seveceği şekilde süslenmiş, püslenmiş, giydirilmiş bence öykü ve nüvesini yitirmiş, gerçeklikten kopmuş. Edebiyat bu kadar performatif olmamalı bana sorarsanız. Üzgünüm.

Irem

"Tanrı olsaydın onlara el çırpmamalarını söylerdin. Onlara boş ellerle yapılacak en faydalı işin tutunmak olduğunu söylerdin. Ama sen bir tanrı değilsin."

Şair Ocean Vuong'un otobiyografik öğeler taşıyan ilk romanı. 
Vietnam Savaşı'nın doğrudan bir sonucu olarak doğdukları- hayatta kaldıkları topraklardan Amerika'ya göç eden bir anneanne ve anne ile derinlere hapsolmuş anıların üzerine bir "öteki" olarak yeni hayat kurmanın hikayesi. 
Aslında daha çok bir "mektup roman". Hem de asla okumayı öğrenmemiş bir anneye yazılmış. Belki de yazılabilir olmasını sağlayan en önemli etken de budur. 
Vuong bu kitap ile tarih, aile, savaş, sınıf, etnisite, mülteci olmak, aile içi şiddet, güç, bağımlılık ve cinsellik üzerine, katman katman bir geçmişle yüzleşiyor. Aslında okuduğunuz her sayfada içinizi karartacak, canınızı yakacak acılar var. Ancak Vuong o kadar estetik ve şiirsel bir dille anlatıyor ki o şiddeti okunabilir kılıyor. 


"Hiçbir nesnenin hazla sürekli bir ilişkisi yoktur, diye yazar Barthes.  Ancak yazar için bu nesne anadilidir.  Fakat ya anadilin kavruk kaldıysa? Ya o dil yalnızca bir boşluğun sembolü değil, kendisi başlı başına bir boşluksa, ya dil kesilip atıldıysa? İnsan kendini büsbütün kaybetmeden kayıptan zevk alınabilir mi? Sahip olduğum Vietnamca senin bana verdiğin, telaffuz ve sözdizimi açısından ancak ikinci sınıf düzeyinde olan Vietnamca. 

Küçük bir kızken, bir muz bahçesinden, Amerika'nın napalm taaruzuyla okulunun binasının çöküşünü seyretmiştin. Beş yaşından sonra bir daha hiçbir sınıfa adımını atmadın. Anadilimiz, bu yüzden, kesinlikle bir ana değil- bir yetim. Bizim Vietnamcamız bir zaman kapsülü, senin eğitiminin sona erdiği, küle döndüğü yerin işareti. Anne, bizim için anadilimizde konuşmak demek, sadece kısmen Vietnamca, ama bütünüyle savaşça konuşmak demek."

"Çünkü sen hatırlıyordun
ve hafıza ikinci bir şanstır."

cenk karagören

Neden bu kadar tantana çıkardığını anlamadığım bir kitap. Kötü değil ama o kadar vasat ki. Ocean Vuong’un şiirlerini okumadım ama romanında şiirselden öte çiğ aforizmalara dayanan bir anlatımı var. Çevirinin Türkçesi çok iyi ama orijinaline bakmadım. Savaşı ve göçmenliği anlattığı yerler çok daha kuvvetli. Açıkçası duygusallığı bana inandırıcı gelmedi, anlatıcı kırılgan ve naif göçmen şair rolünü oynuyor gibi hissettirdi. Bir de gündemde hangi konu varsa değineyimcilik yüzünden bazı şeyler çok eğreti duruyor. Yazarın metne mesafesini koruyabildiği yerde mahareti ortaya çıkıyor.

Yeryüzünde bir an için muhteşemiz

Reviews

Highlights