Carlo Ginzburg

Bir 16. Yüzyil Degirmencisinin Evreni

Peynir ve Kurtlar

Ahmet Arif

Yazar Carlo Ginzburg, Bologna Üniversitesi'nde uzun yıllar öğre­tim üyeliğini takiben, California Üniversitesi'nde İtalyan Rönesansı Araştırmaları profesörü olarak çalışmaktadır. 1939, Torino doğumlu olan tarihçi, bugün genellikle "mikro tarih olarak adlandırılan ve geniş ölçekli tarihsel çalışmaların bakış açısı dışında bırakılmış olay ve inanışların tarih olarak kuru­lup bilgi alanımıza dahil edilebilmesine ağırlık veren çalışma tarzının önde gelen uygulayıcılarından biri olarak tanınmaktadır.

Menocchio'ya karşı açılan davaların kayıtları Udine Başpiskoposluk Arşivi'nde saklanmaktadır.

"Ben hiçbir zaman bir sapkına yaklaşmadım; ama kıvrak bir zekam var, bilmediğim yüksek konuları araştırmak istedim... Bu sözler ağzımdan çıktı, çünkü ayartılmıştım... Bu şey­lere inanmamı sağlayan şeytandı. …Şeytan ya da başka bir şey beni ayarttı. …Sahte tin beni doğru olmayan bu sahte şeylere inandırmak için hep peşimdeydi... Bir peygamber olduğumu düşündüm, çünkü kötü tin bana rüyalar ve safsatalar göstermişti... Dostlarım, takipçi­lerim varsa öleyim, tek başıma okudum..."

Buna ek olarak o gece ayrıca "dünyanın en güzel kitabından" da söz et­mişti, maalesef onu kaybetmişti, Simon bu kitabın "Kuran olduğu­na" inanıyordu.

Menocchio'yu dönemin diğer sapkınları gibi merakla Kuran'a döndüren etken, büyük bir ihtimalle Hıristiyanlığın temel dogma­larını, özellikle de Teslis'i reddedişiydi. Maalesef Simon'un ifadesi kesin değil, hem zaten Menocchio'nun bu esrarengiz "dünyanın en güzel kitabından" neler aldığını bilmiyoruz. 

"İbrahim'in bütün putları ve tasvirleri yok ettiğini, yalnızca Tanrı'ya taptığını hatırla­mıyor musunuz?"

"Ha papaza ya da keşişe gidip günah çıkarmışsınız, ha bir ağaca, hiç fark etmez.”

Onlar, papaza gitmek yerine "yüreklerindeki Tanrı'ya günah çıkartmalı ve günahlarının bağışlanması için yakarmalıdırlar."

"Yüce Tanrı Kutsal Ruh'u herkese vermiştir. Hıristiyanlara da, sapkınlara da, Türklere de, Yahudilere de; onun gözünde hepsi değerlidir, hepsinin ruhu da aynı şekilde kurtulur.

…Siz papazlar ve keşişler, siz de Tanrı'dan daha fazla şey bilmek istiyorsunuz, şeytan gibisiniz, yeryüzünde tanrı olmaya kalkıyorsunuz, şeytanın izinden giderek Tanrı'nın bildiği kadar bilmek istiyorsunuz. Aslında bir insan ne kadar çok bildiğini sanırsa, o kadar az biliyor demektir." 

Ayrıca (Menocchio), köylülerin piskopos vekiline parça parça, kopuk kopuk aktardıkları başka bazı garip şeyler de söylüyordu: "Hava, Tanrı'dır... yeryüzü, anamızdır"; "Tanrı'nın kim olduğunu zannediyorsunuz? Tanrı küçücük bir ne­festen başka bir şey değildir, insan, ne olduğunu hayal ederse, odur"; "Gördüğümüz her şey Tanrı'dır, biz de Tanrı'yız"; "Gökyüzü, yeryüzü, deniz, hava, cehennem, hepsi Tanrı'dır"; "Ne sanıyorsunuz, İsa'nın Bakire Meryem'den doğduğunu mu? Hem onu doğur­muş, hem de bakire kalmış olması mümkün değil. En doğrusu şöyle demek, iyi bir insandı, ya da iyi bir insanın oğluydu." Son olarak bir de Menocchio'nun yasak kitapları; özellikle de halk dilinde bir Kitabı Mukaddes'i olduğu söyleniyordu: "Her zaman biriyle tartı­şırdı, halk dilinde bir Kitabı Mukaddes'i vardı ve yürüttüğü aklı ona dayandırdığım ileri sürerdi, iddialarında da çok inatçıydı."

Menocchio'nun sözlerinin çoğunun alışılmış temalara indirgene­meyeceği gerçeği, halk inançlarından, karanlık köylü mitolojilerin­den oluşan daha önce sızamadığımız bir düzeyi algılamamızı sağ­lıyor. 

Peynir ve Kurtlar Bir 16. Yüzyil Degirmencisinin Evreni

Reviews

Highlights