Vigdis Hjorth

Miras

Aylardır kendisine düzülen övgülere maruz kaldığım Vigdis Hjorth kitabı Miras'ı sonunda okudum. Övgülerin hepsi haklıymış, hatta bence az bile söylemişsiniz. Çırılçıplak bir kitap, çırılçıplak. Bir büyük sırrı senelerce taşımış bir ailenin yüzleşmesinin - yahut yüzleşmeye zorlanmasının- öyküsünü okuyoruz. Açıkçası çok sert, çok derine nüfuz eden uzun bir terapi seansından çıkmış gibi hissediyorum kendimi.

Babam bir yazısında şöyle yazmıştı: "Suçun fail tarafından inkârı, bazı durumlarda suçun kendisinden bile daha yaralayıcı olabilir; failin yanı sıra suça tanıklık edenlerin de inkâra yönelmeleri durumunda ise sonucun bu tarzda tecelli etmesi neredeyse mukadderdir. Böyle bir inkârla karşılaşan her mağdur, bütün enerjisini “inkâr”ın “ikrar”a dönüşmesi yolunda harcar." - kitabı okurken aklımda hep babamın cümleleri döndü durdu. "Çektiğim acının bir hastalık olmadığını duymaya ihtiyacım vardı" diyor anlatıcı. Tam da bu.

Kitapta babalarının ölümünün ardından bir miras meselesi nedeniyle bir araya gelen kardeşlerin öyküsünü okuyoruz, insan ilk başta kitabın adının buradan geldiğini düşünüyor ama bence yazar başka bir mirastan bahsediyor: çocukluktan bize miras kalan travmalarımızdan. Belirtmek isterim ki şayet çocukluğunuza dair yüzleşemediğiniz, yüzleşmenize izin verilmemiş, ebeveynlerinizin bitmek bilmez bir çabayla inkar ettiği travmalarınız varsa bu kitap çok tetikleyici, can acıtıcı olabilir, siz de kendinizi çırılçıplak hissedebilirsiniz. 

Çok canım yandı, çok hissettim, çok kızdım, çok şefkat duydum. İskandinav edebiyatının kendine has sessiz gücünü iliklerimde hissettim, tam anlamıyla "çığlık çığlığa susan" bir metin okudum. Ebeveynlerimiz tarafından "görülmemenin" bizde açtığı yaraları, kapanamayan hesapların yakıcı izlerini müthiş bir şekilde anlatmış Hjorth. Bu kitabı herkes okusun çok, çok, çok isterim.

"Pek çok erkek tecrübesiz, saf, içten, kolayca secde edebilecek çocuklukta, hayran, özverili, hevesli, bağımlı, ironiyle işi olmayan, gizlisi saklısı bulunmayan kadınlara bayılır. Annem tecrübesizdi, çocuksuydu, çocuksu olmayı tercih etmişti. Annem yetişkin olmayı tercih etseydi gerçeklerle yüzleşmeyi başaramazdı."

Eylül Görmüş

Aylardır kendisine düzülen övgülere maruz kaldığım Vigdis Hjorth kitabı Miras'ı sonunda okudum. Övgülerin hepsi haklıymış, hatta bence az bile söylemişsiniz. Çırılçıplak bir kitap, çırılçıplak. Bir büyük sırrı senelerce taşımış bir ailenin yüzleşmesinin - yahut yüzleşmeye zorlanmasının- öyküsünü okuyoruz. Açıkçası çok sert, çok derine nüfuz eden uzun bir terapi seansından çıkmış gibi hissediyorum kendimi.

Babam bir yazısında şöyle yazmıştı: "Suçun fail tarafından inkârı, bazı durumlarda suçun kendisinden bile daha yaralayıcı olabilir; failin yanı sıra suça tanıklık edenlerin de inkâra yönelmeleri durumunda ise sonucun bu tarzda tecelli etmesi neredeyse mukadderdir. Böyle bir inkârla karşılaşan her mağdur, bütün enerjisini “inkâr”ın “ikrar”a dönüşmesi yolunda harcar." - kitabı okurken aklımda hep babamın cümleleri döndü durdu. "Çektiğim acının bir hastalık olmadığını duymaya ihtiyacım vardı" diyor anlatıcı. Tam da bu.

Kitapta babalarının ölümünün ardından bir miras meselesi nedeniyle bir araya gelen kardeşlerin öyküsünü okuyoruz, insan ilk başta kitabın adının buradan geldiğini düşünüyor ama bence yazar başka bir mirastan bahsediyor: çocukluktan bize miras kalan travmalarımızdan. Belirtmek isterim ki şayet çocukluğunuza dair yüzleşemediğiniz, yüzleşmenize izin verilmemiş, ebeveynlerinizin bitmek bilmez bir çabayla inkar ettiği travmalarınız varsa bu kitap çok tetikleyici, can acıtıcı olabilir, siz de kendinizi çırılçıplak hissedebilirsiniz. 

Çok canım yandı, çok hissettim, çok kızdım, çok şefkat duydum. İskandinav edebiyatının kendine has sessiz gücünü iliklerimde hissettim, tam anlamıyla "çığlık çığlığa susan" bir metin okudum. Ebeveynlerimiz tarafından "görülmemenin" bizde açtığı yaraları, kapanamayan hesapların yakıcı izlerini müthiş bir şekilde anlatmış Hjorth. Bu kitabı herkes okusun çok, çok, çok isterim.

"Pek çok erkek tecrübesiz, saf, içten, kolayca secde edebilecek çocuklukta, hayran, özverili, hevesli, bağımlı, ironiyle işi olmayan, gizlisi saklısı bulunmayan kadınlara bayılır. Annem tecrübesizdi, çocuksuydu, çocuksu olmayı tercih etmişti. Annem yetişkin olmayı tercih etseydi gerçeklerle yüzleşmeyi başaramazdı."

Sine

yine storytel'den dinlediğim bir kitap.

bazı kitapları dinlemek okumaktan daha keyifli olabiliyor. mesela "bir at bara girmiş" böyle bir kitaptı, anlatının yarısı stand-up gösterisi şeklinde aktığı için. bu da güncel bir aile ve miras hikayesi olduğu için öyle. sanki ben de ana karakterin birkaç arkadaşından biriymişim de bana da anlatıyormuş gibi hissettim sık sık. 

tabi düz bir çizgide ilerlemeyen, ileri-geri saran, arada tekrarlarla vurgulanan kurgunun da bunda etkisi çok. genelde, elimde varsa, dinlediğim kitabın o gün dinlediğim kadarını aynı günün akşamı hızla gözden geçiririm. kaçırdığım şeyleri yakalamama yardımcı oluyor -bazen hakikaten dalıp dinlemediğim olabiliyor zira. bu kitabı dinlerken de bu tekrarlı anlatımı başta bir kayıt bozukluğu, uygulamanın hatası filan sandım; kitaba koştum hemen. gerçekten tekrarlar varmış, bilinçli yapılmış bir şeymiş. başlarda yadırgasam da zamanla alıştım, kitaba adeta bu sayede bir katman eklendiğini belirtmeliyim. ve buna ek olarak zamanda ileri-geri gidişlerin giderek daha fazla sırrı ortaya çıkarması da kitabı bir üst klasmana taşımış. özellikle diğer karakterlerin davranışlarını bu pencereden gördüğünüzde sizin de -hakikaten sanki anlatıcının arkadaşıymışsınız gibi- onlarla ilgili bir fikriniz oluşuyor; anlatıcı da bu görüşlerini direkt üstümüze boca etmeyip aralara sıkıştırdığı için adeta interaktif bir deneyim oluyor kitabı okumak. hatta kitabın esas sırrını çözdüğünüz vakte kadar, bir aile anlatısı okuduğunuz için, anlatıcıdan da şüphe ettiğiniz, "acaba abartıyor mu yahu, karşı taraf ne düşünüyor bu konuda" diye düşündüğünüz de olabiliyor. bu anlamda konuyu bilerek tekrar okumak bile keyifli olabilir diye düşünüyorum. her kitap için "tekrar okunabilir" demek zor zira.

"kuzeyli" edebiyatla pek anlaşamadığımı düşünüyordum. kadınlarını seviyormuşum belli ki. :') tove ditlevsen'i de bol bol anmış vigdis hjorth, ilk fırsatta onu da okuyacağım.

Esra A

Aile her şey midir? Aile hiçbir şey midir? Çocukluğunun gizli saklı kalan acı verici anılarını ancak 30 yaşında ortaya dökebilen ve kendisine inanılmayan bir kadın... Kutsal aile birliğinin daim olabilmesi uğruna kendi rollerini biçen diğer bireyler. Kadın için neredeyse bir 30 yıl da kendi sınırını çizmeyi öğrenmesiyle geçen bir süre, bir ölüm haberi ve kağıttan kule gibi ayakta kalabilmiş o tuhaf dengenin ağır çekimde yeniden yıkılışı. Sade ve sert bir kitap. Ciddi ve ciddiyetle okuyunuz. 

* Çeviri ile ilgili bazı sorunları olsa da anlaşılmaz değildi dilerim sonrasında düzeltilecek kadar baskısı yapılır. 

“Mağdurun ümitsizliği, üzüntüsü ve öfkesi kabul görmeden önce ihanet eden kişi suçu kabulü yüzünden övülmemeliydi. Bu kabulün yokluğunda pişmanlık yere bir taş gibi düşerdi….”

“Sybille Bedford bir yerlerde şöyle yazmıştı: İnsan gençken kendini bir bütüne, insanlığın temel ilkelerine bağlı hissetmez, insan gençken bir sürü şey dener çünkü hayat bir genel prova gibi algılanır, perde gerçekten açıldığında değiştirebilecek bir prova gibi. Ama gün gelir perdenin her daim açık olduğu kafasına dank eder. Sahnelenen oyunun kendisidir”

“… gayet normalmiş gibi acayip yer kaplıyordu, sonra durumu anladım ve kızardım, kadın bana benziyordu bir açıklama getiremediğim, karışık duygular beslediğim türden huylarımı paylaşıyordu. Bak ne numaralar yapıp ilgi çekmek istiyor! Bu aniden ortaya çıkan antipati şimdi kendime yönelmişti. Birisiyle ya da bir olguyla karşılaştığımda şaşırtıcı bir biçimde güçlü bir tepki verdiğimde bunun açıklamasını muhtemelen diğer kişide ya da olguda değil bende olduğunu hatırlamalıyım diye düşündüm.”

“Kopmak ölüm gibi, diye düşündüm; başlarda insanın canını yakıyor, sonra yokluğa alışıyorsunuz, diğeri, ölen kişi, yavaş yavaş yok olup sizden uzaklaşıyor.”

Seda Zorlu 

Yazarın dilini çok sevdim özellikle bazı cümlelerin tekrarları anlatımı güçlendirmişti bence

Irem

İlk bakışta -isminden de anlaşıldığı üzere- iki yazlık kulübeyi içeren tatsız bir miras paylaşımı gibi. Ancak dört yetişkin kardeşin arasındaki bu paylaşım kavgası, aile sorunları açısından buzdağının sadece görünen kısmı. 

Bergljot -aslında kendi içinde daha uzun zamandır olsa da- 23 yıldır ailesi ile bağları kopuk yaşayan bir kadın. Ailede ara sıra bilmesi gereken konularda bilgilendirme yapması için görüştüğü kardeşinin, annesinin hastanede olduğu haberini vermesiyle başlayan bir miras kavgasının içine düşüyor. Kendisi bu kavganın bir tarafı olmaktan çok uzak olsa da bu yeniden bir araya geliş onun geçmişindeki travmaları, aşağılanmaları ve yaralarıyla yüzleşme fırsatına dönüşüyor. Zaten hikayenin asıl noktası da bu. Her ne kadar kitabın başından beri size işaret edilen sorunu tahmin etseniz de kademe kademe bu yüzleşme için güçlenmesini gergin bir şekilde takip ediyorsunuz. Yazarın dili de bunda çok etkili. Zaman zaman kopuk gibi görünen olaylarda gezinip birbirine öyle bir bağlıyor ki, karakterin iç dünyasını, korkularını, değişimlerini çok iyi özümsüyorsunuz. İçinde bulunduğu karmaşayı, zaman zaman tekrara düşmüş gibi görünen cümleleriyle, yarım kalan sayfalarla ve tek cümleye sıkışan iç döküşlerle yansıtıyor. Özellikle de karakterin mektubu ve ardından gelen tepki okuyucu için büyük bir yıkım etkisi yaratıyor. O kısımda ben kitaba bir süre devam edemedim zira kurguda dahi tahammülünüzü zorlayan bir an yaşanıyor. Ama asıl yıkım anlatılan hikayenin, verilen bazı ayrıntıların yazarın hayatıyla paralellikler içermesi. Yazar bir kurgu üzerinde kendi yüzleşmesini yaşıyor. Hatta kitap çıktığında o kadar büyük bir skandal yaratıyor ki, bir yandan kendi yaşadığınız hayat da olsa çevreye etkileri göz önüne alınarak bunu bir kurgu gibi sunmanın ne kadar etik olduğu tartışması çıkıyor. Ardından da kız kardeşi Helga Hjorth bu kitapta anlatılanlara yine bir kurgu kitapla cevap veriyor. Açıkcası Free Will kitabını temin etmedim. 

Zaten açıklamalarından da gördüğüm kadarıyla kendi konfor alanından çıkmamak için her şeyi yaşanmamış sayıp yoluna devam eden Astrid’in Helga’nın yansıması olduğunu düşündüğümden okumayı kaldırabilir miyim bilmiyorum. Coğrafyadan bağımsız bir şekilde aile çatışmaları ve “kol kırılır yen içinde kalır” kafasıyla mağdura sırtlarını dönerek çevreye mutlu aile tablosu çizen tanıkların inkarını, bu çemberden nasıl çıkılırın hikayesini muazzam anlatan bir kitap Miras. Mutlaka tavsiye ederim.

4,5/5

Miras

Reviews