Robert Johnston

Stijn Arnoldussen

Mette Løvschal

This volume focuses on the development of field systems through time and space and in their wider landscape context, including classical issues pertaining to past land use and management regimes, including manuring, water, land and crop management, and technologies such as slash‐and‐burn cultivation, and use of the ard and plough. This book provides the first comprehensive attempt to bring together and provide a comprehensive insight into the latest prehistoric fieldscape research across Europe. The book raises a broader awareness of some of the main questions and scientific requests that are addressed by scholars working in various fieldscapes across Europe. Themes addressed in this book include (a) mapping and understanding field system morphologies at various scales, (b) the extraction of information on social processes from field system morphologies, (c) the relations between field systems and cultural and natural features of their environment, (d) time-depths and temporalities of usage, and (e) specifics of the underlying agricultural systems, with special attention to matters of continuity and resilience and relation to changing practices. The case-studies explore how to best approach such landscapes with traditional and novel methodologies and targeted research in order to enhance our knowledge further. The volume offers inspiration and guidance for the heritage management of fieldscape heritage – not solely for future scholarly research but foremost to stimulate strategic guidance to frame and support improved protection of evidently vulnerable resources for Europe’s future. This volume is of interest to landscape archaeologists.

Archaeologies of Prehistoric Land Allotment

Europe's Early Fieldscapes

Reinder Reinders

Geert Mulder

Tjalling Waterbolk

Erik Drenth

Wilfried Samson

Saskia Wennink

In het eerste deel van Geschiedenis van Pesse komen landschap en archeologisch onderzoek aan bod. In het tweede deel worden de marke, erven en bewoners behandeld. Landschap en archeologisch onderzoek Pesse was een grote marke op de vlakke zandgronden van Midden-Drenthe. Vanaf de Middeleeuwen tot de scheiding van de marke in 1843 regelde de ‘buur' het gebruik en de ontginning van het veld en de gang van zaken bij het gebruik van de hooi- en weilanden langs de beken en het akkerland op de es. In die periode van vijf eeuwen kreeg het landschap in de marke geleidelijk gestalte: een agrarisch cultuurlandschap dat dankzij de bescheiden middelen van mens- en paardenkracht een natuurlijk karakter had. Na de verdeling van de marke veranderde het landschap door de grootschalige ontginning van heidevelden en de ruilverkavelingen, vooral vanaf het eind van de 19e eeuw na de introductie van kunstmest. Het gebied van Pesse en naaste omgeving is rijk aan archeologische vondsten, zoals de kano van Pesse en een klein hunebed bij Spier. Een bijzondere plek is de Galgenberg bij Anholt waar een grafheuvel uit de Bronstijd is opgegraven. Ook is het de plaats waar vroeger de galg stond. Resten van de galg zijn aangetroffen bij de opgraving van de grafheuvel. In Fluitenberg lag in de IJzertijd een nederzetting met zeven boerderijen die vermoedelijk al de naam Petthe had, de oude naam van Pesse. Ten zuiden van de weg van Pesse naar Oostering lagen de zes middeleeuwse erven uit de periode van 900 tot 1400, met namen van de eigenaren zoals Waninge, Tissinge en Paddinge. Ook de ligging van de kapel van Bultinge op de Pesser es is bekend, maar daar heeft nog geen archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Marke, erven en bewoners Over Pesse zijn vanaf de 12e eeuw schriftelijke gegevens bekend die ons vertellen over de bewoners van de erven in de marke. Naast de ‘eigenerfden' hadden ook grootgrondbezitters erven in Pesse in eigendom: Tissinge was een leen van de bisschop van Utrecht, de erven Blekinge, Kusinge en Bultinge waren in bezit van het klooster Dikninge en het erf Rundering in Kraloo behoorde tot het einde van de 18e eeuw aan het kapittel van Sint-Pieter in Utrecht. Geleidelijk kwamen deze erven in bezit van Pessenaren. In de schriftelijke gegevens lezen we over aan- en verkoop van akkers en hooilanden, het aantal waardelen in de onverdeelde marke en de belastingen die iedere bewoner moest opbrengen. Begin 17e eeuw breidde Roelof van Echten zijn bezit in de marke van Pesse uit, hij kreeg de erven van Dikninge in erfpacht. Na de dood van zijn zoon Johan verkocht de familie Van Echten de bezittingen in Pesse. Hierdoor kwamen meer erven en landerijen in bezit van Pessenaren. Ook lezen we over onderlinge geschillen, bijvoorbeeld over de Pessenaren die hun schapen lieten grazen in het gebied waarvan de bewoners van de twee erven in Nuil meenden dat zij daar de rechten hadden. Het leidde in de 18e eeuw tot de afscheiding van Nuil uit de marke. In dit deel komen alle erven aan de orde die Pesse telde bij de scheiding van de marke in 1843, met gegevens over de ligging en bouw van de boerderijen. Zo kocht Coop Jans van Nuil in 1672 een boerderij in Wijster, vervoerde de gebinten naar Nuil en bouwde daar van de oude gebinten een nieuwe boerderij. Van ieder erf worden verder de namen van de bewoners vermeld evenals de gegevens over huwelijk, geboorte en overlijden van de gezinsleden. Ze vormen een schat aan informatie voor genealogisch onderzoek naar de Pesser families. Foto's van de boerderijen, zowel van de oude als tegenwoordige situatie, geven een beeld van de veranderingen in de afgelopen honderd jaar.

Deel 1: Landschap en archeologisch onderzoek. Deel 2: Marke, erven en bewoners

Geschiedenis van Pesse

Today, half the Netherlands is below sea level. Because of this, water-management is of key importance when it comes to maintaining present-day habitation of the Dutch low-lands. In prehistory, however, large parts of the Dutch landscape were highly dynamic due to ongoing fluvial sedimentation. Vast deltaic areas with ceaseless river activity formed the backdrop against which prehistoric occupation took place. Although such landscapes may seem inhospitable, the often excellently preserved archaeological evidence indicates that people lived in these lowlands throughout prehistory. This book describes why Bronze Age farmers were keen to settle here and how these prehistoric communities structured the landscape around their house-sites at various scales. Using a vast body of evidence from several large-scale excavations in the Dutch river area, the author reconstructs the changes in the cultural landscape over time. Starting from the Middle Neolithic, changing preferences for settlement site locations and changes in domestic architecture are traced in detail to the Iron Age. However, for proper understanding of the cultural landscape, not only settlements but also graves and patterns of object deposition - and their landscape characteristics - are discussed. By using evidence from over 50 major excavations, yielding over 300 house plans, this book contains by far the richest data-set on Dutch Bronze Age settlements. Most of these results have not previously been published in English, making this book of over 500 pages a true academic treasure for an international audience. The in-depth presentation of Bronze Age settlement sites, as well as the critical discussion of models and premises current in later prehistoric settlement archaeology, have an important relevance stretching beyond the Dutch lowland areas on which it is based. The wealth of high-quality Dutch data is presented as a synthesized (yet well-annotated) narrative, that rises above mere site interpretation, even more so due to its landscape-scale focus. Therefore this book is a must-have for those interested in later prehistoric cultural landscapes and settlement archaeology.

Bronze Age Settlement Sites in the Dutch River Area (C. 2000-800 BC)

A Living Landscape

Stijn Arnoldussen

About

Books

Join the club