Sándor Márai

Buda'da Bir Boşanma

Irem

Buda’da Boşanma aslında iki ayrı bölümden oluşan ama bu iki ayrı anlatıyı çok iyi birleştiren bir kitap. Birinci bölüm, “otoriter” bir baba figürüyle ve yatılı okulda büyümüş, hem babası hem de kardeşleriyle arasında oluşan mesafeleri istese de aşamamış, kurallarına sadık, hayatı tamamen siyah-beyaz ayrımında yaşayan bir yargıç olan Kristof Kömives’in hayatına odaklanıyor. Kitabın ikinci bölümünü ise Kömives’e verilen ve kitaba da adını veren; taraflardan birisinin çocukluk arkadaşı diğerinin ise yıllar önce bir kaç defa karşılaştığı bir kadın olan bir çiftin boşanma davası oluşturuyor. Daha doğrusu bu boşanmanın sebepleri üzerine yapılan, kurgudan ziyade bir düşünce akışı halinde ilerleyen; ilişkilere, saplantıya, bir insanı tanımaya, evliliğe, sınıf travmalarına ve insanın kendisinin dahi tamamen çözemediği bilinçaltına dair bir monolog. Açıkcası benim kitaptan daha büyük keyif alarak okuduğum kısım da bu ikinci kısım oldu. Aslında kurgusal olarak konunun nereye gideceğini tahmin etmek zor değil. Ancak Kömives’in hayatı düzen içinde görünürken, ruhunda asla tamamlanmamış bir iskeletin bulunduğuna dair izleri takip etmeyi, Greiner’in hastalıklı zihninin arkasında saklanan tarihi, saplantılı düşünceleriyle -yani kendisiyle- yüzleşirken takındığı dürüstlüğünü özetle insan ruhunu anlatımı ve tespitleriyle Sándor Màrai’yi okumaktan çok etkilendim. Beni bu kadar etkileyen noktalardan bir diğeri de kitabın zamansızlığıydı. Ki bu durum yalnızca insan ruhunun karanlığından ibaret değil. Zira kitapta, özellikle de ikinci bölümde biraz daha arka planda gibi kalsa da; Birinci Dünya Savaşı’ndan ağır bir kayıp ve dağılma ile çıkan Macaristan’da toplumun yeniden inşası ve yaklaşan İkinci Dünya Savaşı’nın ayak seslerinde Avrupa’daki huzursuzluğun emarelerine de değiniyor. Ancak 1935 yılında yayınlanmış olmasına rağmen, savaş öncesi ortamı, insanların düşüncelerini ve “savaş” kavramının sıradanlaştırılmasını gerçeğe o kadar yakın bir şekilde anlatıyor ki kitabın yazım tarihini bir kaç kez kontrol etme ihtiyacı duydum. Elimden bırakamayacak kadar bir heyecan duymasam da okumaktan ve üzerine düşünmekten keyif aldığım bir kitap oldu. Ancak belirtmeden geçemeyeceğim, Buda’da Bir Boşanma’da kurgu İşin Aslı, Judith ve Sonrası kadar önplanda değil. Bu beklentiyle okursanız sizi üzebilir. Ama hem dönemin siyasi durumu hem de insan ilişkileri açısından yazarın zihninde gezinmek isterseniz mutlaka okuyun. 




“Savaş, cephelerde olup bitecek bir savaş eylemlerinden çok daha önce başlıyordu. insanların ruhunda doğallaşmasıyla boy veriyordu. Savaş Meydanlarında patlayan bomba, evleri yakıp kül eden topçu ateşi olmadan çok önce ‘savaş’ insanların ruhunda yer buluyor ve doğal karşılanıyordu.”


“‘Avrupa yok olacak mı?’ sorusuna verilebilecek net bir yanıt yoktu aslında, çünkü kimsenin hayal bile edemeyeceği bir konuda sorulan bir soruydu bu. Ama işte tam da sorulabiliyor olması yeterliydi!”

“Sonuçta hepimiz insanız. Ama insan olmamız hiçbir şeyin özrü olamaz.”

“O kimsenin sorumlu tutulamayacağı bir kazanın kurbanı olmuştu! Dünyanın kaosu içinde biriyle çarpışmış ve sonra da yaralı ruhu bir türlü iyileşememişti.”

Buda'da Bir Boşanma

Reviews