Osman Bahadır Dinçer

Habibe Özdal

Mehmet Yegin

Cilt 3

Mülakatlarla Türk Dış Politikası

Mehmet Güçer

Sema Karaca

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK) olarak Türkiye’deki Suriyeli mülteciler üzerine gerçekleştirdiğimiz “Sınırlar Arasında Yaşam Savaşı: SURİYELİ MÜLTECİLER” başlıklı alan araştırmasını dikkatinize sunuyoruz. Araştırma, Türkiye’deki mülteci kamplarının geniş ve ayrıntılı bir fotoğrafını ortaya koymayı hedeflemektedir. Ancak bu çalışma, yalnızca kamplara ait resmi veri ve rakamları yorumlamakla yetinmeyip, Türkiye’deki kamplarda ve kamp dışında kayıtsız olarak yaşayan Suriyeli sığınmacıların profillerini ortaya koyarken, onların kamplar, Türkiye ve Suriye’nin geleceği üzerine algılarına da dayanan kapsamlı bir alan araştırması niteliğini taşıyor. Bu bağlamda Türkiye’deki AFAD Konaklama Merkezlerinde misafir edilen mültecilerle yapılmış anket ve derinlemesine mülakatlardan elde edilen sonuçlar değerlendiriliyor; sayıları yüzbinlerle ifade edilen ve ilerleyen dönemde ulusal ve uluslararası gündemi daha fazla meşgul etmesi beklenen kayıtlı ve kayıtdışı Suriyeli savaş mağdurlarına dikkat çekiliyor. “SINIRLAR ARASINDA YAŞAM SAVAŞI: SURİYELİ MÜLTECİLER” araştırması, Türkiye’deki mülteci kamplarında gerçekleştirilmiş ilk ve en kapsamlı alan araştırması olma özelliği taşımaktadır.

Sınırlar Arasında Yaşam Savaşı Suriyeli Mülteciler Alan Çalışması

Arap Baharı"nın sadece Ortadoğu'yu değil neredeyse tüm coğrafyaları etkisi altına alan rüzgarına ve dünya ajandasını değiştirmesine karşı en tepkisiz kalan ülke belki de İsrail oldu. İsrail, Ortadoğu'da başlayan hareketlenmelerden önce Mavi Marmara kriziyle adından sıkça söz ettirirken gelinen noktada İsrail-Türkiye ilişkileri bugün hala bu krizin etkisinden çıkmış değil. Önümüzdeki dönemde ilişkilerin hangi boyuta evrileceği ise hala açıklık kazanmadı. USAK Ortadoğu ve Afrika Araştırmaları Merkezi (ODAM) uzmanlarından Osman Bahadır Dinçer'in hazırladığı "İsrail: Değişen Ortadoğu'nun Değişmeyen Ülkesi" başlıklı analiz, Türkiye-İsrail ilişkilerini Mavi Marmara krizi ve Arap dünyasındaki değişimler ekseninde inceliyor. Analizde ilişkilerin normale dönmesi için neler yapılması gerektiği konusunda tespitlere yer verilirken, iki ülkenin gelecekteki durumuna yönelik öngörüler de değerlendiriliyor.

İsrail Değişen Ortadoğu'nun Değişmeyen Ülkesi

Mustafa Kutlay

Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin Ortadoğu’daki “bölgesel güç” kapasitesini ölçmektir. Bu eksende, özellikle son dönemde Türkiye’nin artan bölgesel nüfuzunun yapısal unsurlarına ve bu unsurların sürdürülebilir olup olmadığına yoğunlaşılmıştır. Türkiye, dış politika aktivizmi açısından 21. yüzyılın ilk on yılında diğer dönemlere kıyasla oldukça etkin bir politika izlemeye başlamıştır. Ülkenin geçirdiği politik, ekonomik ve kültürel dönüşüm ve küresel sistemde yaşanan değişimler, söz konusu aktivizme imkân sağlamıştır. Ulusal ve küresel dönüşümün açtığı fırsat penceresi ile siyasi girişimciliği birleştiren dış politika yapıcılarının katkısıyla Türkiye’nin değişik nedenlerle yıllardır uzak kalmayı tercih ettiği ya da zorunda bırakıldığı Ortadoğu bölgesinde daha görünür hale geldiğini tespit etmek gerekir. Bu açıdan Türkiye, Ortadoğu da bir aktör haline gelmiş bölgeye ilişkin politikalarında nispeten daha bağımsız ve Ortadoğu halklarının sempatisini kazanan adımlar atmıştır. Bu gelişmeleri temel alan Türkiye’nin, Ortadoğu bölgesinde “rol model” olduğu ya da “düzen kuran” aktör statüsüne yükseldiğine ilişkin argümanlar, yazılı ve görsel medyada sıkça dillendiriliyor olsa da bu iddiaların sistematik ampirik analizinin yapılmadığı görülmektedir. Bu boşluktan yola çıkan bu çalışmada, Türkiye’nin kapasitesi, diplomatik güç, ekonomik güç ve yumuşak güç unsurları açısından verilere dayanarak ampirik olarak ele alınmıştır. Çalışmanın vardığı sonuç, Türkiye’nin Ortadoğu coğrafyası ekseninde beklenti-kabiliyet açığından mustarip bir ülke olduğu, bu çalışmada belirtilen eksiklerini gideremediği sürece “bölgesel lider” olamayacağı yönündedir.

Türkiye'nin Ortadoğu'daki Güç Kapasitesi: Mümkünün Sınırları

Mülakatlarla Türk dış politikası

Gamze Çoşkun

Arap Dünyası’ndaki son gelişmeler, mevcut düzenlerinin yapısal nitelikleri tazelenmeden sosyal ve siyasi yapının eski usuller ile artık sürdürülemeyeceğini gösteriyor. Ortadoğu'nun en otoriter rejimlerinde bile liderlerin karizması sarsılıyor. Ne yapacağını bilemeyen bu liderler, ciddi bir ikilem içinde bir çıkış yolu arıyor. Kimisi taviz üzerine taviz verirken, kimisi de gücünü sonuna kadar kullanma yolunu seçiyor. Ancak son tahlilde değişim kaçınılmaz. A’dan Z’ye bütün liderlerin ve rejimlerin bu dalgadan etkileneceği aşikâr. Bu karmaşık ortamda gerek komşuluk ilişkilerimiz ve akrabalık bağlarımız, gerekse son 10 yılda hızlı bir şekilde geliştirdiğimiz ikili diyalog hesaba katıldığında, yoğun bir şekilde üzerine eğilmemiz gereken ülkelerden biri Suriye olarak karşımıza çıkıyor. Bu verilerden yola çıkarak USAK Ortadoğu ve Afrika Araştırmaları Merkezi uzmanları Osman Bahadır Dinçer ve Gamze Coşkun'un hazırlamış olduğu "Mayınlı Arazide Yürümenin Adı: Suriye'de Değişimi Zorlamak" adlı rapor yayınlanmıştır. Rapor, Türkiye açısından doğru tahlil edilmesi gereken en önemli ülke olan Suriye’yi konu edinmektedir. Zira gelinen noktada Türkiye’yi en yakından ilgilendiren ülke Suriye’dir. Bölgedeki değişimi en doğru okuması gereken ülkelerin başında Türkiye geliyor. Bu anlamda Türkiye, olayları doğru okumanın ötesinde uygulayacağı isabetli politikalarla kimi zaman mücadele zemininin kaymasını engelleme potansiyeline de sahip bir ülkedir. Son yıllarda izleyegeldiğimiz politikaların bir sonucu olarak Suriye’de sağlıklı ve güvenli bir geçiş sağlanabilecek mi, yoksa yapılan onca siyasi, ekonomik ve kültürel yatırımlar heba mı olacak? Suriye üzerine olan tüm tartışmalar son tahlilde bu noktada düğümleniyor. Bu süreçte Türkiye’nin nasıl bir politika izlemesi gerektiği, olayların Türkiye’ye bakan en önemli boyutunu oluşturuyor. Bu sorulara cevap verebilmek ve akıllardaki tereddütleri giderebilmek için Suriye’yi kapsamlı bir şekilde ele alan sağlıklı bir okuma yapabilmek büyük öneme sahip. Bu rapor, önceki analiz ve raporlarda olduğu gibi Arap Dünyası’nda yaşanan olaylar meydana gelmeden önce ve devam ederken, USAK araştırmacıları tarafından Türk ve Arap aydınlar, entelektüeller ve sıradan halk ile yapılan mülakatlardan elde edilen bilgiler ışığında hazırlandı. USAK uzmanlarınca daha önceki dönemlerde kaleme alınan rapor, analiz ve köşe yazıları da bu çalışmada kullanıldı. Ayrıca Suriye çalışan yabancı uzmanların görüşlerine de yer verildi. Genel itibarıyla görüşülen Suriyelilerin isimleri, kişilerin kendi istekleri doğrultusunda gizli tutuldu. Özellikle Suriye’deki korku kültürü ve yaygın istihbarat ağı hesaba katıldığında, görüşlerini bizlerle paylaşan Suriyelilerin kaygılarına hak vermemek mümkün değil. Ayrıca Suriye’deki izlenimlerini bizimle paylaşarak rapora katkı sağlayan Mustafa Güvenç’e de teşekkür ederiz. Bu çalışmanın hedefi, Türkiye’nin en uzun kara sınırını paylaştığı komşusu Suriye’de yaşananların daha iyi anlaşılması ve bu doğrultuda isabetli politikaların oluşturulabilmesi için zemin sağlamasıdır.

Osman Bahadır Dinçer

About

Books

Join the club