Het wellende water de bron in tekst en beeld in de middeleeuwse Nederlanden en het Rijnland

In alle mythische, religieuze en maatschappelijke systemen speelt water als symbool een dominante rol. Het wellende water verkent de manifestaties van die watersymboliek en de specifiek middeleeuws-christelijke uitwerking ervan in teksten en beelden uit de Nederlanden en het Rijnland. De essaybundel onder redactie van Barbara Baert en Veerle Fraeters maakt deel uit van de Leuvense Symbolae-reeks. In dezelfde reeks en onder dezelfde redactie verscheen in 2001 Aan de vruchten kent men de boom. De boom in tekst en beeld in de middeleeuwse Nederlanden. De aanpak van beide boeken is multidisciplinair. Aan Het wellende water hebben tien specialisten meegewerkt. Elk van hen heeft het hem of haar vertrouwde bronnenmateriaal (een tekst, een beeld, een archeologische bron) geëxerpeerd en tot een illustrerende casus uitgewerkt.Na een kort woord vooraf door Paul Vandenbroeck en een redactionaire inleiding, bespreekt Karen De Coene in 'Als een waterloop door een rivier gevoed. Kennis en inzicht door water in het Liber Floridus' de watermetaforiek in het encyclopedische genre. In de tweede bijdrage behandelt Clara Strijbosch de bronnen in de Brandaanverhalen, gevolgd door An Faems, die de verhaaltechnische rol van het bronmotief in de Arthurepiek onderzoekt. Hilde Noë verdiept zich in de waterbeeldspraak in Jan van Ruusbroecs Die geestelijcke brulocht, waarna Annelies van Gijsen de middeleeuwse bewerkingen van de antieke narcissusbron exploreert.In 'De paradijsbron. Een meander in de beeldende kunst' belicht Bert Cardon de iconografische traditie van de vierarmige paradijsbron uit het Genesisverhaal. Ook in het enige Engelstalige artikel van de Amerikaanse onderzoekster Leslie Ann Blacksberg en in de bijdrage van Barbara Baert staat de representatie van de paradijsbron centraal.De laatste twee artikelen belichten de concrete rol van water in de dagelijkse praktijk. Rob Dückers bespreekt de watersymboliek in de zestiende-eeuwse liturgie in de Collegiale St.-Servaaskerk te Maastricht. Jacqueline van Leeuwen sluit af met het interessante artikel 'Van dagelijks water tot feestelijk geklater. Bronnen, putten en fonteinen in de middeleeuwse Vlaamse stad'. Aan de concrete watervoorziening in de Vlaamse steden was tot nu toe maar weinig onderzoek gewijd.De combinatie van beeld- en tekstmateriaal in dit boek zorgt voor een gevarieerd overzicht van de bron in de Middeleeuwen. De bijdragen zijn goed leesbaar, zeker voor een academisch geschoold publiek. Met wat minder voetnoten en meer citaatvertalingen zou de universele waterthematiek in deze bundel ook voor een bredere groep lezers zeer toegankelijk zijn. De zwart-witafbeeldingen zijn rijk en functioneel, net als de literatuurlijsten na elke bijdrage. Achter in het boek volgt nog een platenlijst en een handig register van historische figuren en literaire personages.Dat de ontdekking van water door de Marssonde 'Spirit' enkele maanden geleden in de wereldpers euforisch werd onthaald, bewijst dat water vandaag nog maar weinig aan symbolische slagkracht heeft ingeboet. Het wellende water biedt alvast een boeiende inleiding tot de rol van de watermetaforiek in de oudere cultuur. Samen met de samenstellers van deze bundel spreek ik de hoop uit "dat het boek kan fungeren als een eerste boring waaruit verder onderzoek opwellen zal".